برچسب: روانشناسی کودک و نوجوان

همۀ ما با نوعی گوش به زنگی ذاتی به دنیا می‌آییم. این گوش به زنگی در کودکی به ما کمک می‌کند تا در برابر صداهای بلند و ارتفاع از خودمان محافظت کنیم و درآینده هنگام عبور از خط عابر پیاده حواسمان را جمع کنیم. این کارکرد ابتدایی اضطراب برای بقای نسل ما انسان‌ها لازم است. اما در حین رشد، گاهی این گوش به زنگی شدید شده و ما شاهد اختلال‌های اضطرابی می‌شویم. یکی از دلایل بروز این نوع اختلال‌ها سبک فرزند پروری والدین است. والدین اولین ذهن‌ها وآیینه‌هایی هستند که دنیا را به کودک نشان می‌دهند و به او این اطمینان را می دهند که «برو کشف کن! دنیا جای امنی است و من کنار توام!». اما در سبک‌های فرزند پروری اضطرابی این پیام مخابره می‌شود که «هی! کنار من بمون! من تنهای جای امن تو هستم! دنیا خطرناک است».

اختلال اضطراب اجتماعی که از جمله شایع‌ترین اختلال‌های اضطرابی است، با اجتناب و ترس شدید فرد از موقعیت‌های اجتماعی شناخته می‌شود و به ویژه در سال‌های نوجوانی و اوایل بزرگسالی عملکرد فرد را در چنین موقعیت‌هایی به شدت تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و رنج و تنش قابل ملاحضه‌ای را به او تحمیل می‌کند. ما این اختلال را به عنوان مدخل ورود به مبحث مهم اختلال‌های اضطرابی قرار دادیم و تلاش کردیم نه فقط بزرگسالان، بلکه کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند را نیز مورد توجه قرار دهیم. این پرونده نیز به روال همیشگی ما نگاهی جامعع‌الاطراف دارد و تلاش می‌کند با آگاهی‌بخشی صحیح دربارۀ این اختلال از بار روانی افراد مبتلا به ان بکاهد و آن‌ها را برای یافتن راه‌حلی موثر همراهی کند.

به‌طور معمول دو نوع اضطراب اجتماعی در کودکان دیده می‌شود. در نوع اول، تمرکز کودک روی عملکرد خود است، مثل کودکی که از صحبت کردن در جمع هراس دارد. در نوع دوم،کودک صرفا از شرایطی که در آن ها مرکز توجه باشد، نمی هراسد؛ بلکه به طور کلی از موقعیت‌های اجتماعی گریزان است. مثلا دوست ندارد به مدرسه برود، در جمع غذا بخورد و با افراد جدید آشنا شود.
اضطراب اجتماعی در کودکان می‌تواند ناشی از علل گوناگونی همچون عوامل ژنتیکی، محیطی، بیولوژیکی و …. باشد و یا از دل رابطه با مراقب اولیه بیرون بیاید. مراقبی که همسو با نیازها و هیجانات کودک نبوده است، نمی‌توانسته هیجانات کودک را از هیجانات خود متمایز کند و نیت زیربنایی رفتار خود را برای کودک بصورت کلامی نمایان سازد و هم چنین نیت زیربنایی رفتار کودک را ببیند. به عبارتی، او به صورت قابل پیش‌بینی به نیازهای کودک و هیجانات او پاسخ نمی‌داده است. در نتیجه، چنین کودکی در تعاملات اجتماعی، نیت و قصد دیگران را از نشانه‌های ظاهری رفتار آن‌ها، به طوری اغراق آمیز و بزرگنمایی شده حدس می زند.

اضطراب جدایی برای کودک به این معنی است که افراد ناپدید می‌شوند، هرگز من را پیدا نمی کنند و من رها شده ام! کودک شما این ترس را هر روز و هر ساعت در کلاس تجربه می‌کند. در این وضعیت، یک تکنیک جادویی برای کودکان مضطرب، پیش‌بینی‌کردن است. شما می‌توانید از همین حالا دست به کار شوید!

زمانی که کودکان متوجه می‌شوند افراد و اشیاء، حتی زمانی که دیده نمی‌شوند نیز وجود دارند، به تدریج وارد مرحله‌ی جدیدی از رشد عاطفی می‌شوند که اضطراب‌جدایی بخش مهمی از آن است. اکثر کودکان می‌توانند با کمک والدین و مراقبان خود به‌خوبی و بدون آسیب از پس این مرحله نیز بربیایند. آن‌ها یاد می‌گیرند به والدین خود اعتماد کنند و مهارت‌های ارتباطی‌شان را قوت ببخشند. اما گاهی به دلایلی این اتفاق رخ نمی‌دهد، تمام محاسبات به‌هم می‌ریزد و قشقرق راه‌انداختن در زمان جدایی تبدیل به چالش جدید خانواده می‌شود.