دیسفوریای پیش از قاعدگی (پیامدیدی) چطور تشخیص داده می‌شود؟
برای این که پزشک بتواند پیامدیدی را تشخیص بدهد ممکن است:
>> از شما بخواهد علائم خود را برای چند ماه در دفتر خاطرات یا پرسشنامه‌ای که به شما می‌دهند به دقت، ثبت کنید. حداقل باید این کار را دو ماه انجام دهید تا الگوی احتمالی علائم در طی زمان مشخص شود. این کار ممکن است خیلی کند به نظر برسد و تا شروع درمان، زمان زیادی طول بکشد. در این فاصله می‌توانید از روش‌هایی برای کمک به خود استفاده کنید که در بخش‌های بعدی به آن اشاره خواهد شد.
>> از شما درباره سوابق و مشکلات احتمالی پزشکی سوال کند.
>> شما را معاینه کند و برایتان آزمایش خون درخواست کند. (برای رد کردن سایر تشخیص‌ها)
به هرحال، گاهی تشخیص پیامدیدی واقعا مشکل است، چرا که ممکن است زمان خیلی زیادی طول بکشد تا علائم شما الگوی مشخصی مرتبط با قاعدگی از خود نشان دهد. دلیل دیگر این است که هنوز پیامدیدی حتی برای کادر درمان هم به خوبی شناخته شده نیست. اگر این ناشناخته بودن باعث نادیده گرفتن و جدی نگرفتن مشکل از سوی پزشک شود ممکن است برای شما خیلی ناراحت‌کننده و ناامیدکننده باشد. راه‌های زیر تا حدودی به حل این مشکل کمک می‌کند:
>> از قبل، جزئیات علائم خود را در طول زمان ثبت کنید. چه در دفتر خاطرات و چه در جدول‌های مربوط به ثبت احساسات روزانه که می‌توانید از اینترنت دریافت کنید. هرچه اطلاعات بیشتری در مد‌ت‌زمان طولانی گردآوری کنید، بهتر می‌توانید این علائم را برای پزشک خود توضیح دهید.
>> از پزشکی که در زمینه بهداشت روان یا مسائل زنان، تخصص دارد کمک بگیرید.
>> از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهید برای توضیح مشکل به پزشک، شما را همراهی کند.
«وقتی احساسات و افکار خودکشی برایم غیرقابل‌تحمل شد، به نظرم رسید وقتش رسیده که اقدامی جدی برای بهبود حالم انجام دهم. تصمیم گرفتم مشکل را به طور کامل برای پزشک تعریف کنم، چرا که موضوع مرگ و زندگی مطرح بود. به همین خاطر مادرم را با خودم بردم و او تمام ماجرا را برای پزشک تعریف کرد. سپس به متخصص زنان ارجاع شدم و حالا تحت درمان هورمونی هستم و علائمی که داشتم خیلی بهتر است.»
اشتباه گرفتن پیامدیدی با سایر مشکلات حوزه روان
گاهی به دلیل شباهت برخی از علائم، برای افراد مبتلا به پیامدیدی، تشخیص مشکلاتی مثل افسردگی یا اختلال دوقطبی گذاشته می‌شود. به علاوه اگر بیماری جسمی یا روانی خاصی داشته باشید، وجود پیامدیدی همزمان ممکن است علائم بیماری شما را بدتر کند. به همین دلایل، ثبت دقیق حالات و احساسات در طی زمان، اهمیت زیادی پیدا می‌کند، چرا که پیامدیدی در هر صورت در طول ماه، الگوی منظمی دارد.
اگر فکر می‌کنید تشخیصی که برای مشکل شما داده‌اند با آن چه تجربه می‌کنید همخوانی ندارد، لازم است با پزشک خود در این باره صحبت کنید تا به اطمینان برسید که درمان مناسبی دریافت می‌کنید که به شما کمک خواهد کرد.
برای این که پیامدیدی کمترین تأثیر را بر زندگی من داشته باشد چه کنم؟
>> با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید
>> روال دوره ماهانه خود را بدانید
>> از سلامت روانی خود مراقبت کنید
>> از سلامت جسمی خود مراقبت کنید
یادتان باشد هر کدام از این موارد برای افراد مختلف در زمان‌های مختلف ممکن است مؤثر باشد. تنها کاری را انجام دهید که با آن راحت هستید و فشار زیاد به خود نیاورید. اگر توصیه‌ای برای شما مؤثر نبود (یا لااقل الان امکان انجام آن را ندارید) به موارد دیگر برسید شاید وقتی دیگر بتوانید آن توصیه را هم انجام دهید.
با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید
به نظر می‌رسد همین که کسی باشد با او صحبت کنید و با شما همدردی کند می‌تواند کمک کننده باشد.
>> در تماس باشید: اگر دوست ندارید افراد را به صورت حضوری ملاقات کنید یا با آنها حرف بزنید، می‌توانید پیام بدهید و از این طریق با آنها در تماس باشید.
>> صحبت کنید: ممکن است در ابتدا مشکل باشد اما اغلب افراد، صحبت کردن در مورد تجربیات خودشان در این زمینه را کمک‌کننده می‌دانند.
متأسفانه بعضی از افراد با صحبت کردن درباره هر چیزی که مربوط به سلامت جنسی زنان باشد راحت نیستند و آن را موضوعی کاملا خصوصی یا حتی موضوع ممنوعه می‌دانند. حال آن که این موضوع هم بخشی از زندگی روزمره بسیاری از افراد است. حتی ممکن است خود شما هم احساسی منفی داشته باشید و همین موضوع، کارتان را برای باز کردن باب گفتگو درباره مسائل جسمی و روحی مربوط به عادت ماهانه مشکل کند. اما بهرحال می‌توانید جملاتی پیدا کنید که در این باره با دیگران صحبت کنید و از آنها کمک بخواهید تا حال بهتری داشته باشید.
«خودم کاملا احساس می‌کردم این افسردگی به خاطر عادت ماهانه است، اما از اعتراف به آن احساس حماقت می‌کردم. فکر می‌کردم خیلی بی‌عرضه هستم که نمی‌توانم از پس مسئله‌ای بربیایم که همه‌ی زنان دارند.»
دوره‌های ماهانه خود را بشناسید
اگر علائم شما الگوی خاصی دارند می‌توانید در آینده وقتی بیشترین احتمال بروز آن را می‌دهید اقداماتی انجام دهید. مثلا اگر متوجه شوید که در سه ماه گذشته علائم شما ۷ روز پیش از عادت ماهانه شروع می‌شود، می‌توانید در ماه‌های آینده برای آن آماده باشید. اگر بدانید علائمتان کی شروع می‌شود به شما کمک می‌کند همه چیز را برای آن موقع آماده کنید، مثلا:
>> کارها و مسئولیت‌های پراسترس را به زمان دیگری موکول کنید
>> برای فعالیت‌های آرامش‌بخش که می‌دانید حالتان را بهتر می‌کند برنامه‌ریزی کنید
>> ممکن است برای این دوره برنامه‌های تلویزیونی یا فیلم‌هایی که دوست دارید تهیه کنید و در حال استراحت تماشا کنید.
>> ممکن است کتاب‌ها یا مجلات مورد علاقه خود را برای این دوره تهیه کنید. از اپلیکیشن‌های مربوط به مدیتیشن استفاده کنید.
>> مطمئن شوید که غذای کافی و مناسب در خانه خواهید داشت و مقداری غذای آماده داشته باشید که تنها نیاز به گرم کردن در مایکروویو داشته باشند.
>> یک جعبه برای مراقبت از خود درست کنید. می‌توانید نام آن را «جعبه‌ی شادی» بگذارید: جعبه‌ای تهیه کنید و آن را با چیزهایی پر کنید که شما را خوشحال می‌کند و به آرام کردنتان کمک می‌کند. می‌توانید کتاب یا فیلم مورد علاقه‌تان، دفتر و قلم برای یادداشت کردن افکار و نوشته‌های انگیزشی در آن قرار دهید. چنین جعبه‌ای می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد چرا که وقتی روحیه‌تان زیادی افت می‌کند ممکن است هیچ ایده‌ای برای کار خاصی نداشته باشید.
از سلامت روان خود مراقبت کنید
>> استرس خود را مدیریت کنید
>> از تکینک‌های ریلکسیشن استفاده کنید
>> به طبیعت بروید
>>از روش‌های ذهن‌آگاهی استفاده کنید
از سلامت جسمی خود مراقبت کنید
>> خواب کافی داشته باشید
>> رژیم غذایی مناسب داشته باشید
>> ورزش کنید
درمان دیسفوریای پیش از قاعدگی
>> درمان از طریق گفتگو
>> داروهای ضدافسردگی
>> داروهای مسکن و ضدالتهاب
>> قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری
>> تزریق داروهای هورمونی
>> جرّاحی
«دو سال طول کشید تا بفهمم علائمی که دارم دوره‌ای است و ارتباط علائم با عادت ماهانه را دوستم تشخیص داد. بعد از آن سه سال دیگر طول کشید تا درمانی پیدا کنم که اثربخش باشد. وقتی برمی‌گردم و به گذشته نگاه می‌کنم دوران طولانی و طاقت‌فرسایی بود و خیلی خوشحالم که بالاخره راه‌حل آن را پیدا کردم.»
سبک زندگی سالم
وقتی برای اولین بار در این باره با پزشک صحبت می‌کنید ممکن است پیشنهاد بدهد تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید تا سلامت جسمی و روانی خود را به طور کلی بهبود بخشید. همین تغییرات می‌تواند علائم پیامدیدی شما را تا حد زیادی کاهش دهد و دیگر نیازی به مصرف دارو نباشد. با این حال، اگر هم دارو مصرف کنید، این تغییرات به شما کمک زیادی خواهد کرد. تغییرات سبک زندگی شامل موارد زیر می‌شود:
>> ورزش منظم
>> رژیم غذایی سالم
>> خواب منظم و کافی
>> تلاش برای کاهش سطح استرس
>> کاهش میزان الکلی که احتمالا مصرف می‌کنید
>> کاهش یا قطع سیگاری که احتمالا می‌کشید
>> کاهش میزان کافئین رژیم غذایی
هر یک از این توصیه‌ها برای افراد مختلف، اثرات متفاوتی دارد و بستگی به شرایط و تجربیات شما انجام بعضی از آنها ممکن است برایتان راحت‌تر باشد.
درمان از طریق گفتگو
برای این که بتوانید علائم روانی خود را مدیریت کنید می‌توانید از مشاور و درمانگر برای درمان از طریق گفتگو کمک بگیرید.
داروهای ضدافسردگی
ممکن است برای درمان حالات افسردگی برایتان داروهای ضدافسردگی تجویز شود. احتمالا پزشک برای سه ماه به طور آزمایشی برایتان دارو تجویز کند تا میزان تأثیر آن را ببینید. ممکن است پزشک، مصرف دارو را تنها در زمان نزدیک شدن به پریود یا در تمام طول ماه، توصیه کند.
تحقیقات نشان داده است که بعضی از مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین (اس‌اس‌آر‌آی) در کاهش سندروم پیش از قاعدگی و پیامدیدی کمک می‌کنند. با این حال به دلیل عوارض احتمالی دارو ممکن است برای همه افراد مناسب نباشند.
داروهای مسکن و ضدالتهاب
ممکن است پزشک، داروهای مسکن مثل ایبوپروفن را برای کاهش علائم جسمی از جمله سردرد، درد مفاصل و دردهای عضلانی توصیه کند. هرچند ممکن است بتوانید این داروها را بدون تجویز پزشک هم تهیه کنید بهتر است ابتدا با پزشک یا داروساز در این باره مشورت کنید تا مطمئن شوید برای شما مناسب هستند.
قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری
قرص‌های پیشگیری از بارداری ممکن است علائم پیامدیدی را با کنترل عادت ماهانه کم کنند. اما شواهد علمی در این باره متناقض است چرا که در بعضی از افراد، با مصرف این قرص‌ها علائم تشدید می‌شود. به علاوه این قرص‌ها هم عوارض خاص خود را دارند.
اگر با مشورت پزشک خود به این نتیجه رسیدید که قرص‌های پیشگیری از بارداری به شما کمک می‌کنند ممکن است سه ماه به طور آزمایشی برای شما تجویز شود تا میزان تأثیر آن بررسی شود.
ویتامین‌ها و مکمل‌ها چقدر مفید هستند؟
شواهد علمی نشان می‌دهد بعضی از انواع مکمل‌ها ممکن است علائم پیش از قاعدگی را کاهش دهند مانند:
>> کلسیم‌کربنات: می‌تواند علائم جسمی و روانی را کاهش دهد.
>> ویتامین ب۶: می‌تواند به کاهش علائم کمک کند اما مصرف زیادی آن ممکن است اختلال اعصاب محیطی ایجاد کند یعنی حس اندام‌ها از دست برود.
>> گیاه پنج‌انگشت (فلفل بیابانی): تحقیقات نشان داده است که مصرف این گیاه می‌تواند تحریک‌پذیری، خشم، سردرد و درد سینه‌ها را کاهش دهد.
با این حال، هیچ یک از این مکمل‌ها به طور خاص برای درمان پیامدیدی توصیه نشده است. اگر خواستید از آنها استفاده کنید بهتر است ابتدا با پزشک یا داروساز مشورت کنید. به خصوص که مصرف آنها در کنار بعضی از داروهای دیگر یا با دوز نامناسب ممکن است خطرناک باشد.
تزریق داروهای هورمونی
تزریق این داروها برای بعضی از افراد ممکن است مؤثر باشد و علائم آنها را کاهش دهد. معمولا به صورت تزریقی یا اسپری بینی استفاده می‌شوند. با این حال ممکن است عوارضی مثل پوکی استخوان به همراه داشته باشند. به همین دلیل، گاهی درمان محدود به ۶ ماه است و باید در کنار آن از داروهای دیگری برای پیشگیری از پوکی استخوان استفاده شود. در صورت درمان طولانی مدت با این روش، پزشک به صورت سالانه تراکم استخوان شما را بررسی خواهد کرد.
جرّاحی
در موارد خیلی شدید ممکن است پزشک به گزینه‌ی برداشتن رحم یا تخمدان‌ها فکر کند. هر گونه جرّاحی، عوارض خاص خود را دارد و انجام جرّاحی یک روش غیرقابل برگشت است. بنابراین شما و پزشکتان تنها در صورتی که از تمام درمان‌های دیگر قطع امید کرده باشید به این روش فکر خواهید کرد.
دیگران چطور می‌توانند کمک کنند؟
مشکل را جدی بگیرید
گاهی برای فرد مبتلا به پیامدیدی مشکل است تجربه‌ی خود را بگوید. به خصوص زمانی که دیگران با موضوع خیلی ساده برخورد کنند و جملاتی از این قبیل بگویند که «باز دوباره زمان عادت ماهانه شد» یا «این مشکل همۀ خانم‌هاست». این سوءبرداشت‌ها صحیح نیست و فقط صحبت کردن در این باره را برای فرد مبتلا مشکل‌تر می‌کند. این که بدانیم پیامدیدی ممکن است تأثیر زیادی روی زندگی فرد بگذارد اهمیت زیادی دارد. علائم آن خیلی جدی است و ممکن است تحمل آن واقعا مشکل باشد.
«هنوز هم نمی‌توانم در این باره با بسیاری از دوستان و همکارانم صحبت کنم چرا که همه همین حرف را می‌زنند: مشکل زنانه / این فقط یک عادت ماهانه است»
سعی کنید درک کنید
>> هرچقدر می‌توانید درباره پیامدیدی اطلاعات کسب کنید. این کار به شما کمک می‌کند حال فرد مبتلا را درک کنید. خواندن تجربیات افراد مبتلا در وبلاگ‌های شخصی آنها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
>> از آنها بخواهید از تجربه‌ی خود بگویند و این که چه چیزی حالشان را بهتر یا بدتر می‌کند. شنیدن تجربیات آنها می‌تواند به شما برای درک کردن بیشتر آنها کمک کند.
«روابطم با دوستان و خانواده هم تحت‌تأثیر قرار گرفت. رابطه‌ام با خواهرم دچار مشکلات جدی شد چرا که حاضر نبود مشکل پیامدیدی مرا درک کند و به رسمیت بشناسد. خوشبختانه والدینم به قدر کافی درکم می‌کردند اما اصولا درک پیامدیدی برای کسی که خودش تجربه مشابه نداشته مشکل است.»
از آنها بپرسید چه چیزی کمک می‌کند
پیامدیدی ممکن است به شکل‌های مختلفی روی افراد اثر بگذارد. پس بهتر است از خود فرد بپرسید که چه چیزی بیشترین کمک را به او می‌کند. ممکن است تنها حمایت عاطفی شما را بخواهند یا شاید کار مشخصی لازم باشد انجام دهید که به آنها برای تحمل مشکل کمک کند. برای مثال، اگر در بخشی از کارهای روزمره مثل کارهای خانه یا خرید به آنها کمک کنید ممکن است بخشی از فشار جسمی و روانی از روی آنها برداشته شود.
صبور باشید
حتی با وجود حمایت هم ممکن است فرد مبتلا به پیامدیدی تحریک‌پذیر باشد و متفاوت از حالت معمول، رفتار کند. حمایت کردن از کسی که قدردان کمک شما نیست ممکن است مشکل باشد. بله آسان نیست، اما کمی بیشتر از همیشه باید صبور باشید. یادتان باشد که این وضعیت قرار نیست همیشگی باشد و علائم ظرف چند روز بهبود خواهد یافت.
هنگام بروز علائم ممکن است کارهایی کنند یا حرف‌هایی بزنند که شما را ناراحت کند. اگر چنین چیزی اتفاق افتاد، بهتر است صحبت در این باره را به زمانی موکول کنید که علائمشان بهبود پیدا کند و بتوانند در این باره گفتگو کنند.
به آنها اطمینان خاطر بدهید
وقتی چنین علائمی پیدا می‌کنند می‌توانید به آنها اطمینان بدهید که این علائم موقتی است و در کنارشان هستید و آنها را تنها نمی‌گذارید. معمولا همین که بدانید یکی هست که شما را درک کند کمک بزرگی است.
گاهی ممکن است فرد مبتلا به پیامدیدی افکار خودکشی داشته باشد و این موضوع هم برای او و هم برای شما ممکن است مشکل‌ساز باشد. در این موارد از مشاور و متخصص راهنمایی بگیرید.
برای دوره‌ی ماهانه برنامه‌ریزی کنید
اگر بدانید که چه زمانی در ماه، علائم ظاهر می‌شود می‌توانید از قبل برای آن برنامه‌ریزی کنید. مثلا زمانی را برای کمک به کارهای روزمره اختصاص دهید یا برای فعالیت‌هایی برنامه‌ریزی کنید که به ریلکس‌کردن کمک می‌کند یا حداقل مطمئن باشید که در این مدت کسی هست که هوای شما را داشته باشد. به علاوه دانستن این زمان کمک می‌کند که برای این مدت، سراغ برنامه‌هایی نروید که ممکن است مشکل باشد و فشار زیادی وارد کند.
حمایت کنید تا کمک بخواهند
حمایت از کسی که دوست دارید برای این که از شما کمک بخواهد بسیار مهم است. این کار به آنها یادآوری می‌کند که پیامدیدی مثل بسیاری از بیماری‌های دیگر قابل درک است و باید درمان و حمایت شود.
ممکن است تمامی پزشکان و کادر درمان به خوبی از پیامدیدی و علائم آن آگاه نباشند و همین موضوع، دریافت درمان و حمایت لازم را مختل کند. این که فرد مبتلا بداند شما حامی او هستید برای مواجهه با موانع و مشکلات به او کمک شایانی خواهد کرد.
از خودتان هم مراقبت کنید
گاهی حمایت از دیگران واقعا مشکل است و لازم است حواستان به سلامت روان خودتان هم باشد تا انرژی و زمان کافی برای کمک به دوست یا خانواده خود داشته باشید. برای مثال:
>> مرزهایی را مشخص کنید. لازم نیست همیشه و هر لحظه در دسترس باشید: اگر حالتان خوب نباشد نمی‌توانید حمایت کافی از فرد بیمار داشته باشید. پس محدوده‌ی خطوط قرمز خود را و میزان حمایت و کمک خود را مشخص کنید.
>> اگر می‌توانید، نقش حمایتی خود را با دیگران تقسیم کنید. معمولا اگر تنها نباشید، حمایت از دیگران آسان‌تر است.
>> درباره احساس خود با دیگران صحبت کنید. ممکن است درباره اطلاعات دادن از فردی که مراقبت می‌کنید احتیاط کنید، اما صحبت از احساسات خودتان با کسی که به او اعتماد دارید به شما هم احساس حمایت شدن و تنها نبودن می‌دهد.
