اختلال اضطراب فراگیر نوعی اختلال اضطرابی است که به صورت نگرانی بیش از اندازه و نامعقول در مورد اتفاقات و فعالیت‌های روزمره تعریف می‌شود. افرادی که دارای علائم و نشانه‌های اختلال اضطراب فراگیر هستند، همیشه انتظار وقوع یک فاجعه را دارند و نمی‌توانند جلوی نگرانی خود درباره سلامتی، پول، خانواده، کار یا تحصیل را بگیرند. نگرانی این افراد اغلب غیرواقعی یا نامتناسب با موقعیتی است که در آن قرار دارند. به همین علت است که زندگی روزمره این افراد تبدیل به یک حالت همیشگی از نگرانی، ترس و دلهره می‌شود. سرانجام این اضطراب بر تفکر فرد غلبه می‌کند و عملکرد روزانه او را که شامل کار، مدرسه، فعالیت‌های اجتماعی و روابط بین‌فردی است، مختل می‌کند.
بیشتر پژوهش‌های همه‌گیرشناسی در ایران اختلال اضطراب فراگیر را به عنوان شایع‌ترین اختلال اضطرابی مطرح کرده‌اند و در برخی پژوهش‌های دیگر این اختلال نه تنها شایع‌ترین اختلال اضطرابی، بلکه در بین سایر اختلال‌های روانشناختی نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین اختلال‌های ناتوان‌کننده برای بزرگسالان مطرح شده است.
علائم و نشانه‌های اختلال اضطراب فراگیر
اختلال اضطراب فراگیر می‌تواند بر روی بزرگسالان و کودکان تاثیر بگذارد. افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر اغلب نشانه‌های روانشناختی و فیزیکی دارند.
علائم و نشانه‌های روانشناختی
>> اضطراب و نگرانی مفرط و مداوم درباره چندین رویداد یا فعالیت (از قبیل کار یا عملکرد تحصیلی) است که در بیشتر روزها و طی یک دوره حداقل ۶ ماهه وجود داشته باشد.
>> نگرانی مفرط و مداوم حتی وقتی که هیچ مشکلی وجود ندارد.
>> کنترل نگرانی برای فرد دشوار است.
>> فرد بی‌قرار است یا احساس عصبی بودن دارد یا به خاطر نگرانی بی‌دلیل، بداخلاق است.
>> به آسانی خسته می‌شود.
>> نمی‌تواند حواس خود را متمرکز کند یا ذهنش یکدفعه خالی می‌شود.
>> زودرنج است و زود عصبانی می‌شود.
>> احساس تنش دارد.
>> خوابش مختل شده است (نمی‌تواند بخوابد یا از خواب می‌پرد یا خواب ناآرام دارد که خستگی‌اش را برطرف نمی‌کند).
علائم و نشانه‌های جسمانی
>> سردرد
>> احساس خستگی
>> لرزش
>> تنش عضلانی
>> تپش قلب
>> تعریق
>> گیجی
>> تنگی نفس
>> حالت تهوع
>> درد قفسه سینه
>> خشکی دهان
>> دست‌های یخ‌زده یا عرق‌کرده
>> اشکال در بلع
علل ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر
علت واحدی برای ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر شناسایی نشده است. شواهد نشان می‌دهند که معمولا عوامل مختلفی در ایجاد این اختلال نقش دارند. از جمله عوامل شناخته‌شده‌ای که در ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر نقش دارند می‌توان به آمادگی ژنتیکی، شیمی مغز، زمینه خانوادگی، تأثیرات اجتماعی و تجارب زندگی اشاره کرد.
ریسک فاکتورها
>> جنسیت: تعداد زنانی که مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر تشخیص داده می‌شوند دو برابر بیشتر از مردان است که علت آن می‌تواند به خاطر تغییرات هورمونی، انتظارات فرهنگی و تمایل بیشتر زنان برای مراجعه به روانشناس و صحبت کردن درباره اضطرابشان باشد.
>> ژنتیک: تقریباً یک چهارم از بستگان درجه یک به این اختلال دچار خواهند شد.
>> تاریخچه خانوادگی: اختلالات اضطرابی می‌تواند در یک خانواده از نسلی به نسلی دیگر منتقل شود. این امر ممکن است به علت پویایی خانواده مانند ناتوانی در یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای موثر، افراط در رفتارهای مراقبتی، آزار و اذیت و خشونت باشد.
>> سو مصرف مواد: سیگار کشیدن، مصرف الکل و مواد، خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر را افزایش می‌دهد.
>> وضعیت بیماری: خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر در افرادی که از بیماری مزمن رنج می‌برند، بیشتر است.
>> عوامل اجتماعی-اقتصادی: نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که اضطراب با فقدان روابط اجتماعی و احساس افزایش تهدیدات محیطی ارتباط دارد. همچنین شرایط پراسترس مثل فقر، اسکان نامناسب، تبعیض و پیش داوری نیز می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر نقش داشته باشند.
>> افسردگی: اختلال اضطراب فراگیر اغلب با افسردگی همراه است؛ به ویژه با اختلال افسردگی اساسی یا افسردگی خفیف مزمن. در همین راستا به نظر می‌رسد افرادی که در نوجوانی به افسردگی مبتلا بوده‌اند، احتمال ابتلای آنان به اختلال اضطراب فراگیر در بزرگسالی بیشتر است.
>> عوامل فرهنگی: خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر در گروه‌های اقلیت جامعه به ویژه مهاجرانبیشتر است که علت آن ممکن است به خاطر مشکلات سازگاری با فرهنگ جدید، احساس حقارت، بیگانگی و از دست دادن پیوندهای مستحکم خانواده باشد.
>> رویدادهای استرس‌زا: ظهور اولیه اختلال اضطراب فراگیر در افراد اغلب پس تجربه یک رویداد به شدت استرس‌زا می‌باشد. رویدادهایی از قبیل از دست دادن عزیزان، شکست عاطفی، اخراج شدن از کار یا قربانی یک جنایت شدن.
چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟
در بسیاری از مواقع داشتن اضطراب و نگرانی طبیعی است اما اضطراب زمانی مشکل‌ساز می‌شود و شما باید به روانشناس مراجعه کنید که:
>> اضطراب و نگرانی شما بیش از حد است به طوری که باعث اختلال در عملکرد شغلی، روابط یا سایر بخش‌های زندگی شما شده است.
>> سعی می‌کنید نگرانی‌های خود را کنترل کنید اما آن‌ها پشت سر هم و بی‌وقفه می‌آیند.
>> سطح اضطراب شما با سطح واقعی خطر تناسب ندارد.
>> همراه با اضطراب، احساس افسردگی یا بی‌قراری دارید، اعتیاد به الکل یا مواد دارید، یا از سایر مشکلات مرتبط با سلامت روان رنج می‌برید.
همچنین به خاطر داشته باشید بعید است که نگرانی‌ها و اضطراب شما خود به خود و به آسانی از بین برود و حتی ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. بنابرین سعی کنید پیش از آن که اضطراب شما شدید شود از یک متخصص کمک بگیرید.
